ေရႊပဒုမၼာ-ပရဟိတ ႏွင့္ ဆြမ္းေလာင္း အသင္း

အေျခခံ ၀ိပႆနာတရား အားထုတ္နည္းမ်ားကုိဖတ္ၿပီး တတ္ႏုိင္သမွ် အခ်ိန္ယူကာ တရားအားထုတ္ၾကည့္ၾကတဲ့ ေယာဂီအခ်ိဳ႕ထံက သူတုိ႔သူတုိ႔ရဲ႕ အေတြ႕အႀကဳံေလးေတြကုိ ေမးေလွ်ာက္လာတာေတြ ရွိပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ေတာ့ စိတ္မတည္မၿငိမ္ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း၊ မွတ္ကာစမွာပဲ စိတ္ကအေတြးေတြ ၀င္လာတဲ့အေၾကာင္း၊ အျပင္ကုိထြက္သြားတတ္တဲ့ အေၾကာင္း စတာေတြပါပဲ။ တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ ေကာင္းေကာင္းမမွတ္ႏုိင္တဲ့အျပင္ ခဏခဏ အိပ္ငုိက္ေနတတ္ေၾကာင္း၊ တရားထုိင္ဖုိ႔ မ်က္စိကုိ မွိတ္လုိက္တာနဲ႔ အိပ္ခ်င္စိတ္က ၀င္လာေၾကာင္း ေျပာလာပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ကလည္း သမာဓိ မတည္တဲ့အျပင္ ခႏၶာကုိယ္မွာ ဟုိယားဒီယား ဟုိနာဒီနာျဖစ္ျဖစ္ေနၿပီး ဘယ္လုိ႐ႈမွတ္ရမွန္းမသိ အမွတ္အာ႐ုံ ေပ်ာက္ေနေၾကာင္း စသျဖင့္ ဆုိလာပါတယ္။

သူတုိ႔သူတုိ႔ရဲ႕ အသံေတြ နားေထာင္ၾကည့္ေတာ့ ၀ိပႆနာတရားကုိ စတင္အားထုတ္တဲ့ ေယာဂီမ်ား ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတဲ့ အေၾကာင္းအရာ အေတြ႕အႀကဳံေတြပါပဲ။ အရင္တုန္းက စိတ္ကုိအလုိလုိက္ သြားခ်င္ရာသြား ေရာက္ခ်င္ရာေရာက္၊ စိတ္ကူးယဥ္ရာယဥ္ လြတ္ထားရာက အခုလုိ ထိန္းခ်ဳပ္လုိက္ေတာ့ အထိန္းရ ခက္ေနတာေပါ့။ ပင္ကုိယ္ကတည္းက ထိန္းရခက္တဲ့ စိတ္ကုိ ခုမွ ေကာက္ခါငင္ကာ တရားမွတ္ၿပီး ထိန္းၾကည့္ေတာ့ သမာဓိမရွိ၊ အေလ့အက်င့္ မရွိျဖစ္ကာ ထိန္းရခက္ေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ မွတ္ကာစမွာ စိတ္ကုိေကာင္းေကာင္း ထိန္းၿပီး မွတ္ဖုိ႔အသာထား အမွတ္အာ႐ုံကုိ သိေအာင္၊ ထင္ရွားေအာင္ မွတ္ဖုိ႔ေတာင္ မလြယ္လွပါဘူး။ တစ္ခါတစ္ေလ ၀င္ေလထြက္ေလ မွတ္ေနရင္း ထြက္ေလပဲ ထင္ရွားၿပီး၊ ၀င္ေလက မထင္ရွားတာ ရွိတတ္သလုိ၊ တစ္ခါတစ္ေလေတာ့လည္း ၀င္ေလကထင္ရွားၿပီး ထြက္ေလက မထင္ရွားတာ ရွိျပန္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ ထြက္ေလ၀င္ေလ ႏွစ္ခုလုံး မထင္ရွားတာ ရွိတတ္သလုိ တစ္ခါတစ္ေလ ႏွာေခါင္းေပါက္ တစ္ခုတည္းကပဲ အ၀င္အထြက္ျဖစ္ေနသလုိ ရွိေနတာလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဘယ္လုိပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ဒါဟာ အမွတ္အာ႐ုံမွာ မကၽြမ္းက်င္၊ မပုိင္ႏုိင္ေသးလုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ မ်ားမ်ားေလ့က်င့္ေပးရင္ ေနာက္ေတာ့ တျဖည္းျဖည္း ထင္ရွားလာ သိလာပါလိမ့္မယ္။

အဓိကကေတာ့ ျဖစ္ေနတဲ့အေပၚမွာ သူ႔သေဘာအတုိင္း အလုိက္သင့္ ကုိယ္သိသလုိ၊ ကုိယ္ခံစားရသလုိ လုိက္ၿပီး သိမွတ္ေပးေနဖုိ႔ပါပဲ။ ထြက္ေလထင္ရွားၿပီး ၀င္ေလမထင္ရွားတဲ့ အခါမွာလည္း ထင္ရွားတဲ့ ထြက္ေလကုိ ထင္ရွားတဲ့အတုိင္း သိမွတ္ေပးၿပီး မထင္ရွားတဲ့ ၀င္ေလကုိလည္း ၀င္ေလမထင္ရွားေပမယ့္ ၀င္ေလရွဴေနတာကုိေတာ့ သိေနတတ္တာျဖစ္လုိ႔ အဲဒီလုိ သိေနတာေလးကုိပဲ မွတ္ေနရင္ ျဖစ္ပါတယ္။ မထင္ရွားေပမယ့္ ေလ႐ႈသြင္းတယ္၊ ေလ၀င္လာတယ္ဆုိတဲ့ သေဘာကုိ စိတ္ကေတာ့ သိေနတတ္ပါတယ္။ အဲဒီအတုိင္း သိေနရင္ ရပါတယ္။ ဒီလုိပဲ ၀င္ေလထင္ရွားၿပီး ထြက္ေလမထင္ရွားတဲ့ အခါမ်ိဳး၊ ၀င္ေလေရာ ထြက္ေလပါ မထင္ရွားတဲ့ အခါမ်ိဳး၊ ႏွာေခါင္းေပါက္တစ္ခုတည္းပဲ ထင္ရွားေနတဲ့အခါမ်ိဳး စသျဖင့္ ဘယ္လုိအေျခအေနမ်ိဳးပဲ ျဖစ္ျဖစ္ မထင္ရွားေပမယ့္ အသိရွိေန၊ အသက္႐ွဴေနတဲ့ သေဘာအသိကုိပဲ လုိက္ၿပီးသိေနေပးရင္ အဆင္ေျပပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့ ေလ့က်င့္ရင္းေလ့က်င့္ရင္း တျဖည္းျဖည္း အမွတ္အာ႐ုံထင္ရွား လာပါလိမ့္မယ္။ ထင္ရွားလာ႐ုံတင္ မဟုတ္ဘဲ သမာဓိေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ အာနာပါနရဲ႕ နိမိတ္ေတြလ

အေျခခံ ၀ိပႆနာ အလုပ္ကုိ အားထုတ္လုိသူမ်ားအတြက္ ေန႔စဥ္လႈပ္ရွားေနရင္း လႈပ္ရွားမႈမ်ားမွ တရားရေအာင္ အားထုတ္နည္းေလးကုိ တင္ျပေပးခဲ့ပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ အခ်ိန္ယူၿပီး တစ္ေန႔တစ္ႀကိမ္ေလာက္ ျဖစ္ျဖစ္ ကုိယ့္ေနရာေလးမွာကုိယ္ ထုိင္ၿပီး တရားအားထုတ္ေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ အဲလုိ ထုိင္ၿပီး အားထုတ္တာကုိပဲ ပုိၿပီးအားရသူေတြလည္း ရွိပါတယ္။ သူတုိ႔အေနနဲ႔ နာရီ၀က္ တစ္နာရီစသျဖင့္ အခ်ိန္ယူကာ ႀကိဳးစားမွတ္ေလ့ရွိပါတယ္။ တရားအားထုတ္တဲ့အခါ သမာဓိကုိ တစ္ဆက္တည္းက်ေအာင္ အားထုတ္ႏုိင္မွ ေကာင္းေပမယ့္ အခ်ိန္မရတဲ့အတြက္ ရတဲ့အခ်ိန္ကုိယူၿပီး ႀကိဳးစားအားထုတ္တဲ့ အေပၚ ၀မ္းေျမာက္၀မ္းသာ ျဖစ္မိပါတယ္။ ဒီလုိသူေတြအတြက္ နည္းမွန္လမ္းမွန္ ျဖစ္ေစဖုိ႔၊ အားထုတ္ခ်ိန္မွာ ျဖစ္တတ္တာေလးေတြကုိ သိထားဖုိ႔ ေနာက္ဆက္တဲြ အေနနဲ႔ ထပ္ၿပီး တင္ျပေပးျဖစ္ပါတယ္။

ထုိင္ၿပီး တရားမွတ္တဲ့ ေယာဂီမ်ားအတြက္ အျဖစ္မ်ားတာေတြက စိတ္မတည္ၿငိမ္ဘဲ ဟုိေရာက္ဒီေရာက္ျဖစ္တာ၊ အေတြးေပါင္းစုံ၊ စိတ္ကူးေပါင္းစုံျဖစ္တာ၊ အိပ္ငုိက္တတ္တာ၊ ဟုိနာဒီနာ ဟုိယားဒီယားျဖစ္တာ စတာေတြပါ။ အာနာပါနကုိ အေျခခံၿပီး စမွတ္ေပမယ့္ သမာဓိ မရွိဘဲျဖစ္ေနေတာ့ စမွတ္ကာစမွာပဲ စိတ္က လြတ္လြတ္ေနတတ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ ထြက္ေလ၀င္ေလေလးကုိ တစ္ခ်က္ႏွစ္ခ်က္ေလာက္ပဲ မွတ္ရေသးတယ္ စိတ္ကအျပင္ေရာက္ေနပါတယ္။ အျပင္အေတြးေတြ၊ စိတ္ကူးေတြေနာက္ကုိ ပါပါသြားတတ္ပါတယ္။ ပုိဆုိးတာက ေရွ႕မွာလုပ္ရမယ့္၊ လုပ္ဖုိ႔ရည္ရြယ္ထားတဲ့ အလုပ္ေတြ၊ အစီအစဥ္ေတြရွိေနရင္ တရားထုိင္ၿပီဆုိတာနဲ႔ အဲဒါေတြက အရင္ေပၚလာေတာ့တာပါ။ တရားထုိင္ရင္း အဲဒီအစီအစဥ္ေတြ၊ အလုပ္ေတြကုိ စိတ္ကူးၿပီး လုိက္လုပ္ေနျဖစ္တာပါ။ ဒါဟာ တရားထုိင္တဲ့အထိ ဒီလုပ္စရာေတြ၊ အစီအစဥ္ေတြကုိ ယူလာလုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ တရားစထုိင္ေတာ့မယ္ဆုိရင္ မထုိင္ခင္ အတိတ္ကဟာေတြေရာ ေနာင္လာမယ့္ အစီအစဥ္ေတြပါ အားလုံးကုိ တရားထုိင္တဲ့အခုိက္မွာ ေမ့ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားခုိင္းတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ ရိပ္သာႀကီးေတြမွာဆုိ တရားစခန္း၀င္ေနတဲ့ ေယာဂီေတြကုိ အဲဒီကာလမွာ စာအုပ္ေတာင္ ဖတ္မခုိင္းပါဘူး။ ဘာျဖစ္လုိ႔လည္းဆုိရင္ စာအုပ္ဖတ္ထားတဲ့အခါ တရားထုိင္ၿပီဆုိ အဲဒီ စာအုပ္ထဲက အေၾကာင္းအရာေတြပဲ ေခါင္းထဲမွာေရာက္လာၿပီး စိတ္ကူးေတြ၊ အေတြးေတြ ျဖစ္ျဖစ္ေနတတ္လုိ႔ပါ။ အေကာင္းဆုံးက တရားစထုိင္ၿပီဆုိကတည္းက ကုိယ့္စိတ္ကုိ အဓိ႒ာန္ေလးနဲ႔ ဒီထုိင္တဲ့ အခုိက္ေလးမွာေတာ့ အတတ္ႏုိင္ဆုံး မလြတ္ေအာင္မွတ္မယ္ဆုိတဲ့ ယုံၾကည္ခ်က္နဲ႔ ၿပီးခဲ့တာေတြနဲ႔ မေရာက္လာေသးတာေတြကုိ အားလုံးလစ္လ်ဴ႐ႈၿပီး လက္ရွိအခုိက္အတန္႔ကုိပဲ သတိကပ္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားတာ အေကာင္းဆုံးပါပဲ။

၀ိပႆနာဆုိတာ ေပၚရာေပၚရာကုိ လုိက္ၿပီး ႐ႈမွတ္တာလုိ႔ ဆုိေပမယ့္ စၿပီးတရားအားထုတ္တဲ့ ေယာဂီမ်ားအတြက္ေတာ့ ေပၚတုိင္းေပၚတုိင္း လုိက္ၿပီး ႐ႈမွတ္ႏုိင္ဖုိ႔ မလြယ္လွပါဘူး။ သတိမႏုိင္ေသးလုိ႔ သမာဓိ မခုိင္ေသးတဲ့အခါ ေပၚသမွ်၊ ျဖစ္သမွ် အာ႐ုံေတြကုိ တုိက္႐ုိက္လုိက္ၿပီး သိႏုိင္မွတ္ႏုိင္ဖုိ႔ ခက္ခဲလွပါတယ္။ ဒီလုိ အခ်ိန္မွာ ေယာဂီမ်ားအေနနဲ႔ သမာဓိနဲ႔ ၀ီရိယကုိ ညီမွ်ေအာင္ သတိနဲ႔ ႀကိဳးစားထိန္းေပးရပါတယ္။ သမာဓိ အားနည္းလုိ႔ စိတ္မတည္ၿငိမ္ေသးရင္ ၀ီရိယကုိ အားစုိက္ေပးရပါတယ္။ စိတ္လြတ္တာနဲ႔ ျပန္ဖမ္းျပန္မွတ္၊ အေတြးေတြ၊ စိတ္ကူးေတြ ၀င္ေနတယ္ဆုိတာကုိ သိတာနဲ႔ အမွတ္အာ႐ုံကုိ ျပန္ယူျပန္မွတ္တဲ့ လုံ႔လျပဳမႈ အက်င့္ကုိ ထပ္ခါထပ္ခါ အႀကိမ္ႀကိမ္ ျပဳလုပ္ေပးရပါတယ္။ သမာဓိအားနည္းခ်ိန္မွာ ၀ီရိယ အားေကာင္းေနဖုိ႔ လုိပါတယ္။

တစ္ခါတစ္ေလက်ေတာ့ တရားရလုိတဲ့ စိတ္ကအားႀကီးၿပီး မရရေအာင္ ႀကိဳးႀကိဳးစားစား အခ်ိန္ျပည့္ လုံ႔လျပဳေပမယ့္ တည္ၿငိမ္မႈ မရွိတဲ့အတြက္ တရားမွတ္ဖုိ႔ ခက္ေနတတ္ျပန္ပါတယ္။ သမာဓိမရွိဘဲ ၀ိရိယ အားေကာင္းေနျပန္ရင္လည္း စိတ္အစဥ္ဟာ ျပန္႔က်ဲေနတတ္ပါတယ္။ တည္ၿငိမ္မႈ မရွိတဲ့ ၀ီရိယဟာ စိတ္အစဥ္ကုိ ကစဥ္ကလ်ား၊ ေယာက္ယက္ခပ္ေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တရားအားထုတ္တဲ့အခါ သမာဓိမရွိေသးတဲ့အခ်ိန္ ၀ီရိယကုိအားျပဳကာ သမာဓိရဖုိ႔္ ႀကိဳးစားရင္း သမာဓိနဲ႔၀ီရိယကုိ ညီမွ်ေအာင္ သတိနဲ႔ထိန္းၿပီး အားထုတ္ၾကည့္ၾကဖုိ႔ လုိပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ မဟာသတိပ႒ာနသုတ္မွာ သတိပ႒ာန္ အားထုတ္နည္းေလးမ်ိဳး ျပထားေပမယ့္ စိတ္မွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ႐ုပ္မွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ေပၚသမွ်အရာေတြကုိသာ သတိနဲ႔ကပ္ၿပီး လုိက္သိလုိက္မွတ္ေပးႏုိင္ရင္ ဒီနည္းေတြနဲ႔ အမည္တပ္စရာေတာင္ လုိမယ္မထင္ပါဘူး။ စိတ္အစဥ္မွာ သတိကပ္ၿပီး ထြက္သက္၀င္သက္ကုိ ပင္တုိင္ထားလုိ႔ ထင္ရွားရာကုိ ေျပာင္းမွတ္ေပးေန႐ုံပါပဲ။ စာေပအတုိင္း အမည္ေတြ လုိက္တပ္ေနစရာ မလုိပါဘူး။ နည္းမွန္လမ္းမွန္သာ မွတ္ေနမယ္ဆုိရင္ မွတ္ေနရင္းနဲ႔ သူ႔အလုိလုိ သတိပ႒ာန္ က်င့္စဥ္ေတြျဖစ္ေနပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ဒီေနရာမွာ ေျပာခ်င္တာက မွတ္ေနဖုိ႔ပါပဲ။ တရားအားထုတ္တဲ့ ေယာဂီေတြမွာ ထြက္သက္၀င္သက္လုိ႔ေခၚတဲ့ အာနာပါနကုိ အေျခခံထား မွတ္ေနတဲ့အခါ ကာယာႏုပႆနာ၊ ေနာက္ေပၚရာေပၚရာကုိ ေျပာင္းေျပာင္းမွတ္တဲ့အခါ ေ၀ဒနာေပၚလုိ႔ ခံစားမႈကုိမွတ္ရင္ ေ၀ဒနာႏုပႆနာ၊ စိတ္ကူးအႀကံအစီ စတာေတြကုိ လုိက္မွတ္ရင္ စိတၱာႏုပႆနာေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ေနာက္ပုိင္း သမာဓိအားေကာင္းလာခ်ိန္၊ ဉာဏ္အစဥ္ ျမင့္လာခ်ိန္မွာေတာ့ သေဘာတရားကုိမွတ္တဲ့ ဓမၼာႏုပႆနာ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဘယ္လုိပဲ ျဖစ္ျဖစ္ သတိတရား လက္ကုိင္ထားၿပီး ေပၚသမွ်ကုိသာ မလြတ္ေအာင္ လုိက္သိလုိက္မွတ္ေနရင္ ၿပီးတာပါပဲ။

ဒီေနရာမွာ အဓိကပင္တုိင္ထား မွတ္ေပးရမွာကေတာ့ အာနာပါနပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္နဲ႔ ခႏၶာကုိယ္မွာ တစ္ျခားအာ႐ုံေတြ မေပၚေသးရင္ ထြက္သက္၀င္သက္ကုိပဲ အေလးထား မွတ္ေန႐ုံပါပဲ။ ဒီလုိမွတ္ေနရင္း ခႏၶာကုိယ္ တစ္ေနရာရာမွာ ယားယံတာ၊ ပူတာေအးတာ၊ နာတာက်င္တာ၊ ကုိက္တာခဲတာ စတာေတြ ေပၚလာရင္ အာနပါန မွတ္ေနတဲ့ အမွတ္အာ႐ုံကုိ အဲဒီေ၀ဒနာမွာ ေျပာင္းျပီး မွတ္ေပးဖုိ႔လုိပါတယ္။ ေ၀ဒနာလုိ႔ ဆုိတဲ့အတြက္ ခံစားမႈမွန္သမွ်ကုိ လုိက္ၿပီး မွတ္ရပါမယ္။ တရားမွတ္ေနတုန္း ေကာင္းတဲ့ခံစားမႈ ေ၀ဒနာေပၚရင္လည္း အဲဒီေ၀ဒနာကုိ မွတ္ေပးသိေပးေနရမွာ ျဖစ္သလုိ မေကာင္းတဲ့ခံစားမႈ ေ၀ဒနာေပၚရင္လည္း အလုိက္သင့္ လုိက္သိလုိက္မွတ္ေပးေနရပါတယ္။

ဒါကုိ မဟာသတိပ႒ာန သုတ္မွာ ျမတ္ဗုဒၶက “ရဟန္းတုိ႔… ရဟန္း(ေယာဂီ)သည္ သုခေ၀ဒနာ (ခ်မ္းသာေသာခံစားမႈ)ကုိ ခံစားလ်င္လည္း သုခေ၀ဒနာကုိ ခံစားသည္ဟု သိ၏။ ဒုကၡေ၀ဒနာ (ဆင္းရဲေသာ ခံစားမႈ)ကုိ ခံစားလ်င္လည္း ဒုကၡေ၀ဒနာကုိ ခံစားသည္ဟု သိ၏။ အဒုကၡမသုခေ၀ဒနာ (ခ်မ္းသာမဟုတ္ ဆင္းရဲမဟုတ္ေသာ ခံစားမႈ)ကုိ ခံစားလ်င္လည္း အဒုကၡမသုခ ေ၀ဒနာကုိ ခံစားသည္ဟု သိ၏။ ကာမဂုဏ္ႏွင့္စပ္ေသာ ခ်မ္းသာေသာ ေ၀ဒနာကုိ ခံစားလ်င္လည္း ကာမဂုဏ္ႏွင့္စပ္ေသာ ခ်မ္းသာေသာ ေ၀ဒနာကုိိ ခံစားသည္ဟုသိ၏။ ကာမဂုဏ္ႏွင့္စပ္ေသာ ဆင္းရဲေသာ ေ၀ဒနာကုိ ခံစားလ်င္လည္း ယင္းကုိ ခံစားသည္ဟု သိ၏။ ကာမဂုဏ္ႏွင့္မစပ္ေသာ ခ်မ္းသာေသာ ေ၀ဒနာကုိ ခံစားလ်င္လည္း ယင္းကုိ ခံစားသည္ဟုသိ၏။ ကာမဂုဏ္ႏွင့္္မစပ္ေသာ ဆင္းရဲေသာ ေ၀ဒနာကုိ ခံစားလ်င္လည္း ယင္းကုိ ခံစားသည္ဟု သိ၏။ ကာမဂုဏ္ႏွင့္စပ္ေသာ ဆင္းရဲမဟုတ္ ခ်မ္းသာမဟုတ္ေသာ ေ၀ဒနာကုိ ခံစားလ်င္လည္း ယင္းကုိ ခံစားသည္ဟုသိ၏။ ကာမဂုဏ္ႏွင့္မစပ္ေသာ ဆင္းရဲမဟုတ္ ခ်မ္းသာမဟုတ္ေသာ ေ၀ဒနာကုိ ခံစားလ်င္လည္း “ကာမဂုဏ္ႏွင့္မစပ္ေသာ ဆင္းရဲမဟုတ္ ခ်မ္းသာမဟုတ္ေသာ ေ၀ဒနာကုိ“ ခံစားသည္ဟု သိ၏။”လုိ႔ ေ၀ဒနာႏုပႆနာ ႐ႈပြားပုံကုိ မိန္႔ေတာ္မူပါတယ္။

အထက္ပါ ေဒသနာအဖြင့္အတုိင္း ေယာဂီပုဂၢိဳလ္မ်ားဟာ အလြယ္တကူ နားလည္ၿပီး မွတ္ႏုိင္ပါတယ္။ တရားအားထုတ္ခ်ိန္မွာ ကုိယ့္ရဲ႕ခႏၶာကုိယ္မွာ ေပၚလာတတ္တဲ့ ဘယ္လုိေ၀ဒနာမ်ိဳးကုိမဆုိ သတိကပ္ၿပီး ႐ႈမွတ္ေပးရပါမယ္။ ေ၀ဒနာဆုိတာ ခံစားျခင္းျဖစ္တဲ့အတြက္ ဘယ္လုိခံစားမႈမ်ိဳးပဲ ျဖစ္ျဖစ္ မွတ္သိေပးရပါမယ္။ ထြက္သက္၀င္သက္ကုိ မွတ္ေနရင္း ခႏၶာကုိယ္တစ္ေနရာရာမွာ ယားယံလာတဲ့အခါ အဲဒီယားယံတဲ့ ေ၀ဒနာကုိ စိတ္နဲ႔အာ႐ုံျပဳၿပီး ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ခံစားခ်က္ကုိ အလုိက္သင့္ လုိက္သိေနႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားမွတ္ေပးရပါတယ္။ ယားေနတဲ့ ခံစားမႈဟာ ပုိၿပီးယားလာရင္လည္း ယားလာႏုိင္သလုိ၊ ေလ်ာ့သြားရင္လည္း ေလ်ာ့သြားတတ္ပါတယ္။ တုိးတုိးေလ်ာ့ေလ်ာ့ သူျဖစ္ေနတဲ့အတုိင္းပဲ လုိက္သိေနႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားရပါမယ္။ သီးခံႏုိင္သေလာက္ သီးခံၿပီး မွတ္ပစ္ေပးရပါမယ္။ ေ၀ဒနာကုိ မွတ္တဲ့အခါမွာ အလြယ္တကူေတာ့ လက္မေလ်ာ့ဖုိ႔ လုိပါတယ္။

အထူးသျဖင့္ မေကာင္းတဲ့ ေ၀ဒနာမ်ိဳးဟာ ပုိပုိၿပီး ျပင္းထန္လာတယ္လုိ႔ ထင္တတ္ပါတယ္။ အဲဒါကုိ အတတ္ႏုိင္ဆုံး သီးခံၿပီး မွတ္ပစ္ေပးရပါမယ္။ အဲလုိမွတ္တဲ့အခါ ေပ်ာက္သြားၿပီး တစ္ျခားခံစားမႈ ေ၀ဒနာ မွတ္စရာမရွိေသးရင္ ထြက္သက္၀င္သက္ကုိ ျပန္မွတ္ေပးပါ။ ေ၀ဒနာက မေပ်ာက္ဘဲ ပုိပုိျပင္းထန္လာတယ္၊ ဘယ္လုိမွ သီးမခံႏုိင္ေတာ့ဘူး ဆုိရင္ေတာ့ ေဒါသအျဖစ္ခံၿပီး မမွတ္ေတာ့ဘဲ သူ႔ကုိလစ္လ်ဴ႐ႈကာ ထြက္သက္၀င္သက္ကုိ ျပန္မွတ္ၾကည့္ပါ။ အဲလုိမွ မရဘူးဆုိရင္ေတာ့ အမွတ္သတိနဲ႔ ခႏၶာကုိယ္ အေနအထား ျပဳျပင္ၿပီး ထြက္သက္၀င္သက္ကုိ ျပန္မွတ္ႏုိင္ပါတယ္။ ထြက္သက္၀င္သက္ မွတ္မႈကေတာ့ ပင္တုိင္အမွတ္တစ္ခု ျဖစ္တဲ့အတြက္ တစ္ျခားမွတ္စရာ အာ႐ုံမရွိရင္ သူ႔ကုိပဲ ျပန္ျပန္ မွတ္ေပးရပါတယ္။ ခႏၶာကုိယ္မွာ ေပၚသမွ် ေ၀ဒနာကုိ မွတ္မႈဟာ ေ၀ဒနာႏုပႆနာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ သမာဓိအားေကာင္းလုိ႔ ထင္လာတဲ့ ခ်မ္းသာတဲ့ ခံစားမႈ၊ ေပ့ါပါးတဲ့ ခံစားမႈ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ခံစားမႈေတြကုိလည္း ခံစားတဲ့အတုိင္း လုိက္မွတ္ေပးရပါမယ္။ ခံစားလုိ႔ ေကာင္းတယ္ဆုိၿပီး အဲဒီခံစားမႈမွာပဲ သာယာေနမယ္ဆုိရင္ တရားဟာ ေရွ႕ဆက္မတက္ႏုိင္၊ ဉာဏ္စဥ္အဆင့္ မတက္ႏုိင္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ေကာင္းေကာင္းဆုိးဆုိး ဘယ္လုိခံစားမႈမ်ိဳးမဆုိ သတိကပ္ကာ လုိက္မွတ္ၾကည့္ပါလုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက အာနာပါနကုိ ႐ႈမွတ္လုိ႔ အခ်ိန္အေတာ္ၾကာရင္ ေပၚလာတတ္တဲ့ ခံစားမႈ ေ၀ဒနာနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ႐ႈမွတ္ရမယ့္ ႐ႈမွတ္ပုံကုိ ေျပာျပတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္ တရားအားထုတ္စ ေယာဂီမ်ားမွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ အထိန္းရအခက္ဆုံး တစ္ခုက စိတ္အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ပ်က္ေနမႈပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သမာဓိ ေကာင္းေကာင္းမတည္ေသးတဲ့ အခ်ိန္မွာ စိတ္မွာ အာ႐ုံအမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ေပၚတတ္ပါတယ္။ ေကာင္းတဲ့အေတြး စိတ္ကူးေတြ ေပၚတတ္သလုိ မေကာင္းတဲ့ အေတြးစိတ္ကူးေတြလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ကာမရာစိတ္ေတြ ျဖစ္တတ္သလုိ ေဒါသစိတ္ေတြလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ရာဂစိတ္ျဖစ္တဲ့အခါ အဲဒီစိတ္ကုိ မသိဘဲ အာ႐ုံေနာက္ကုိ လုိက္သြားမိရင္ တရားအားထုတ္ေနရင္းနဲ႔ပဲ ကိေလသာေတြ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ သတိမပါရင္ ရာဂစိတ္အေတြးေတြ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။

အဲဒီလုိ တရားအားထုတ္ရင္း ကာမရာဂစိတ္ျဖစ္တာကုိ မသိဘဲ အာ႐ုံအစဲြေနာက္ လုိက္မိသြားလုိ႔ ေနာက္ဆုံး သုတ္လြတ္တဲ့အထိ ျဖစ္ဖူးတဲ့အေၾကာင္း အသိေယာဂီေလး တစ္ေယာက္က ေလွ်ာက္ဖူးပါတယ္။ ဒါဟာ စိတ္မွာ ျဖစ္တဲ့ ရာဂစိတ္အေတြး စိတ္ကူးကုိ သတိမကပ္ျဖစ္ကာ မသိလုိက္တဲ့အတြက္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ သေဘာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဘာစိတ္ျဖစ္ျဖစ္ သိေအာင္ႀကိဳးစားဖုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

ျမတ္ဗုဒၶက စိတၱာႏုပႆနာနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ “ရဟန္းတုိ႔… ရဟန္းသည္ ရာဂႏွင့္တကြေသာ စိတ္ကုိလည္း ရာဂႏွင့္တကြျဖစ္ေသာ စိတ္ဟု သိ၏။ ရာဂကင္းေသာ စိတ္ကုိလည္း ရာဂကင္းေသာ စိတ္ဟု သိ၏။ ေဒါသႏွင့္တကြေသာ စိတ္ကုိလည္း ေဒါသႏွင့္ တကြျဖစ္ေသာ စိတ္ဟု သိ၏။ ေဒါသကင္းေသာစိတ္ကုိလည္း ေဒါသကင္းေသာစိတ္ဟု သိ၏။ ထုိ႔အတူ ေမာဟႏွင့္တကြေသာ စိတ္၊ ေမာဟကင္းေသာစိတ္၊ က်ဳံ႕ေသာ(သံခိတၱ)စိတ္၊ ပ်ံ႕ေသာ(၀ိကၡိတၱ)စိတ္၊ မဟဂၢဳတ္ (႐ူပအ႐ူပ)စိတ္၊ အမဟဂၢဳတ္ (ကာမာ၀စရ)စိတ္၊ သဥတၱရစိတ္၊ အႏုတၱရစိတ္၊ သမာဟိတ (တည္ၾကည္ေသာ)စိတ္၊ အသမာဟိတ (မတည္ၾကည္ေသာ)စိတ္၊ ၀ိမုတၱ (လြတ္ေျမာက္ေသာ)စိတ္၊ အ၀ိမုတၱ (မလြတ္ေျမာက္ေသာ)စိတ္ တုိ႔ကုိလည္း ယင္း၏ ျဖစ္ေပၚေနသည့္ သေဘာအတုိင္း သိ၏။”လုိ႔ စိတ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ မွတ္ရမယ့္နည္းကုိ ေဟာျပေပးေတာ္မူပါတယ္။

ဒီေဟာၾကားခ်က္အရ တရားအားထုတ္ေနခ်ိန္ စိတ္မွာ ဘယ္လုိအေတြးစိတ္မ်ိဳး၊ စိတ္ကူးစိတ္မ်ိဳးပဲ ေပၚလာပါေစ သိေအာင္ႀကိဳးစား မွတ္ေပးရပါတယ္။ အဲဒီစိတ္အစဥ္ကုိ ျဖစ္တာနဲ႔ သိလုိက္ရင္ ေရွ႕ဆက္မျဖစ္ေတာ့ပါဘူး။ မသိလုိ႔ အဲဒီစိတ္ရဲ႕ စဲြရာေနာက္ကုိ ပါသြားရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဆုိၾကပါစုိ႔ တရားအားထုတ္ရင္း သတိလြတ္ၿပီး ရာဂစိတ္ျဖစ္တဲ့အခါ အဲဒီရာဂစိတ္ျဖစ္တာကုိ သိလုိက္တဲ့အခါ ဒီရာဂစိတ္က ေပ်ာက္ၿပီး သိစိတ္က အစားထုိးသြားပါတယ္။ အဲဒီသိစိတ္ကုိလည္း ေနာက္စိတ္တစ္ခုခုက သိလုိက္ရင္ ေရွ႕စိတ္က ေပ်ာက္သြားပါတယ္။ စိတ္ဆုိတာဟာ တစ္သမွတ္တည္း ထိန္းထားလုိ႔ ရတဲ့အရာ မဟုတ္တဲ့အတြက္ ေရွ႕စိတ္ကုိ ေနာက္စိတ္က လုိက္သိေပးေနတာကုိပဲ သတိရွိေနတာ၊ စိတ္ကုိသိေနတာလုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

စိတ္တစ္ခုနဲ႔တစ္ခုဟာ ျဖစ္ပ်က္မႈ ျမန္လြန္းလွတဲ့အတြက္ ဒီျဖစ္ပ်က္ေနမႈကုိပဲ သိေနႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားေပးရပါတယ္။ သမာဓိ အားေကာင္းလာရင္ တရားအားထုတ္ရင္း စိတ္မွာ ျဖစ္ေပၚလာမယ့္  အေတြးစိတ္ကူးေတြကုိ ႀကိဳတင္သိလာတတ္ပါတယ္။ အျပင္ထြက္ေတာ့မယ္ဆိုတာ သိလုိက္တာနဲ႔ အဲဒီစိတ္ကုိ ထိန္းလုိက္ႏုိင္ပါၿပီ။ ေရွ႕ဆက္ၿပီး မတုိးျဖစ္ေတာ့ပါဘူး။ ဒါဟာ စိတ္အစဥ္ရဲ႕ ျဖစ္ခုိက္ေပၚခုိက္ကုိ သိလုိက္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စိတ္မွာ ဘယ္လုိအေတြး စိတ္ကူးမ်ိဳးပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဘယ္လုိစိတ္မ်ိဳးပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ျဖစ္တာနက္တစ္ၿပိဳက္နက္ သိေအာင္ ႐ႈမွတ္ေပးရေၾကာင္း ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိ စိတ္မွာျဖစ္သမွ် ေကာင္းတဲ့စိတ္ေရာ မေကာင္းတဲ့စိတ္ေတြကုိပါ ျဖစ္ခုိက္ေပၚခုိက္မွာ အလုိက္သင့္ လုိက္သိေပးေနတာကုိပဲ စိတၱာႏုပႆနာလုိ႔ ဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

ေသခ်ာတာကေတာ့ ကာယာႏုပႆနာ၊ ေ၀ဒနာႏုပႆနာစသျဖင့္ အသီးအသီး သတ္မွတ္ထားတဲ့ အားထုတ္မႈေတြဟာ အာနာပါနကုိ အေျခခံထား မွတ္ေနရင္း စိတ္နဲ႔ခႏၶာကုိယ္မွာ ေပၚသမွ်အာ႐ုံေတြကုိ လုိက္သိလုိက္မွတ္ေပး႐ုံနဲ႔တင္ အလုိလုိ ဘုရားအလုိက် အားထုတ္ၿပီးသား ျဖစ္ေနတယ္ဆုိတဲ့ အခ်က္ပါပဲ။ အာနာပါနကုိ အလုိက္သင့္ လုိက္မွတ္ေပးေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ ကာယာႏုပႆနာ ျဖစ္ေနၿပီး၊ ခႏၶာကုိယ္မွာ ေပၚလာတဲ့ ေကာင္းဆုိးႏွစ္ပါး ေ၀ဒနာမ်ားကုိ အရွိအတုိင္း ခံစားခုိက္မွာ အလုိက္သင့္ လုိက္သိမွတ္ေပးေနခ်ိန္မွာ ေ၀ဒနာႏုပႆနာ ျဖစ္ေနကာ စိတ္မွာျဖစ္ေပၚတတ္တဲ့ အေတြးစိတ္ကူး အႀကံအစီစတာေတြကုိ ေရွ႕စိတ္ေနာက္စိတ္ မလြတ္ေအာင္ မွတ္သိေပးေနခ်ိန္မွာ စိတၱာႏုပႆနာျဖစ္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ျဖစ္ခုိက္ေပၚခုိက္ ျဖစ္စဲေပၚစဲမွာ သိေအာင္လုပ္လုိက္တဲ့ အခ်က္တစ္ခုတည္းရဲ႕ အားထုတ္မႈပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ တရားအားထုတ္တဲ့ ေယာဂီမ်ားဟာ ဘာနည္းဘယ္နည္း စတ့ဲအမည္ နာမေတြေနာက္ လုိက္မေနၾကဘဲ သမာဓိ၊ ၀ိရီယကုိ မွ်တညီညြတ္ေအာင္ သတိတရား လက္ကုိင္ထားကာ ထြက္သက္၀င္သက္ကုိ အေျခခံ အမွတ္အျဖစ္ ပုိင္ႏုိင္ေအာင္ မွတ္ယူရင္း ခႏၶာကုိယ္နဲ႔ စိတ္မွာ ေပၚလာသမွ် အာ႐ုံမ်ားကုိ ေပၚစဲေပၚခုိက္၊ ျဖစ္စဲျဖစ္ခုိက္မွာ သိေအာင္သာ ႀကိဳးစားမွတ္ေနၾကဖုိ႔ပဲ လုိပါေၾကာင္း အသိေပး တင္ျပလုိက္ရပါတယ္္။

အေျခခံ၀ိပႆနာတရား အားထုတ္နည္းအေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပၿပီးေနာက္မွာ သူေတာ္ေကာင္းမ်ားရဲ႕ အသံေတြကုိ ျပန္လည္ၾကားလာရပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕က ေက်းဇူးတင္တဲ့အေၾကာင္း၊ တစ္ခ်ိဳ႕က သေဘာက်တဲ့အတြက္ တစ္ျခားသူမ်ားကုိလည္း တစ္ဆင့္ျပန္လည္ မွ်ေ၀ျဖစ္ေၾကာင္း၊ တစ္ခ်ိဳ႕က သူတုိ႔လုိ အေတြ႕အႀကံဳမရွိတဲ့ သူေတြအတြက္ အလြယ္တကူ နားလည္လြယ္၊ လုိက္နာက်င့္သုံးဖုိ႔ လြယ္ေၾကာင္း စသျဖင့္ ျပန္လည္တုံ႔ျပန္မႈမ်ားကုိ ရခဲ့ပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ ေနာက္ဆက္တဲြအေနနဲ႔ ဆက္လက္ေဖာ္ျပေပးဖုိ႔နဲ႔ တစ္ခ်ိဳ႕ၾကျပန္ေတာ့ အားထုတ္နည္းကုိ သေဘာက်ေပမယ့္ ဘ၀ရပ္တည္ေရး ႐ုန္းကန္လႈပ္ရွားေနရတဲ့ အတြက္ ဘယ္လုိမွကုိ တရားအားထုတ္ဖုိ႔ အခ်ိန္မရျဖစ္ေနေၾကာင္း၊ ဒါေၾကာင့္ ဒီလုိ အခ်ိန္မရတဲ့ သူေတြအတြက္ ရႏုိင္သမွ် ေလ့က်င့္ႏုိင္မယ့္နည္းေလးမ်ားကု

 အခုေရးသားေဖာ္ျပေပးမယ့္ တရားအားထုတ္နည္းဟာ ၀ိပႆနာတရားကုိ အေတာ္အသင့္ အားထုတ္းဖူးသူမ်ား၊ အတုိင္းအတာ တစ္ခုအထိ အေတြ႕အႀကဳံရွိထားသူမ်ား၊ ၀ိပႆနာ ဉာဏ္အဆင့္အတန္း အထုိက္အေလွ်ာက္ ျမင့္ထားသူမ်ားအတြက္ ရည္ရြယ္ေရးသားျခင္း မဟုတ္ဘဲ ၀ိပႆနာအလုပ္ကုိ တစ္ခါမွ မလုပ္ဖူးသူမ်ား၊ စမ္းၿပီးတရား အားထုတ္ခ်င္ေပမယ့္ ဘယ္လုိအားထုတ္ ရမယ္ဆိုတဲ့ အေျခခံ အားထုတ္နည္းကုိပင္ မသိသူမ်ား စသူတုိ႔အတြက္ ရည္ရြယ္ၿပီး ေရးသား တင္ျပျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္၀င္စားသူမ်ား အေနျဖင့္ ေသေသခ်ာခ်ာ အခ်ိန္ယူၿပီး နားလည္ သေဘာေပါက္ေအာင္ အၾကိမ္ႀကိမ္ ဖတ္႐ႈကာ လက္ေတြ႕အားထုတ္ၾကည့္ေစခ်င္ပါတယ္

မရွိရင္ ငါ့ေက်ာင္းမွာ မိုးေတြမ်ား စိုေနမလားဟဲ့၊ မိုးကလည္း ႐ြာေတာ့မယ္။ အဲဒီ စိုးရိမ္စိတ္ ရွိပါ့မလား။
(မရွိပါဘူး ဘုရား။)

ဘာေၾကာင့္ မရွိသလဲ။
(ေက်ာင္းမရွိလို႔ပါ ဘုရား။)


ေက်ာင္းမရွိေတာ့ ေက်ာင္းေပၚမွာ တြယ္တာ တပ္မက္တဲ့ တဏွာရွိသလား။
(မရွိပါ ဘုရား။)

အဲဒီလို ေက်ာင္းေပၚမွာ တြယ္တာ တပ္မက္တဲ့ တဏွာၿငိမ္းေတာ့ ေက်ာင္းနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ဆင္းရဲ မၿငိမ္းဘူးလား။
(ၿငိမ္းပါတယ္ ဘုရား။)

တဏွာၿငိမ္းရင္ ဆင္းရဲၿငိမ္းတယ္။ ဟုတ္လား။
(ဟုတ္ပါတယ္ ဘုရား။)

ဒါေၾကာင့္ ဘုန္းႀကီးမ်ားဆိုရင္ ဘယ္သား ဘယ္သမီးအတြက္မွ ဘုန္းႀကီး ဆင္းရဲမျဖစ္ဘူး။
(ပရိသတ္ ရယ္ၾကသည္။)

အမယ္ ... မရယ္နဲ႔ေလ။ ဟုတ္တာ ေျပာတာ။
ကဲ အဲဒါ ဘာေၾကာင့္လဲ။ သားသမီး မရွိေတာ့ သားသမီးကို တပ္မက္တဲ့ တဏွာရွိသလား။
(မရွိပါ ဘုရား။)

အဲဒီ တဏွာ မၿငိမ္းဘူးလား။
(ၿငိမ္းပါတယ္ ဘုရား။)

ဒီတဏွာၿငိမ္းေတာ့ ဘုန္းႀကီးမွာ သားသမီးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဆင္းရဲမၿငိမ္းဘူးလား။
(ၿငိမ္းပါတယ္ ဘုရား။)

အဲဒါ ထင္ရွားတဲ့ သာဓကေတြ မဟုတ္ေပဘူးလား။
(ဟုတ္ပါတယ္ ဘုရား။)

ဒီေတာ့ တရားက်င့္ၾကံ ပြားမ်ား အားထုတ္လို႔မို႔ ႐ုပ္နဲ႔နာမ္ကို သတိဦးစီးတဲ့ စိတ္နဲ႔ မျပတ္ ႐ႈလို႔ ႐ုပ္နာမ္ရဲ႕ သဘာဝအမွန္ကို သိၿပီး အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱ လကၡဏာေတြ သိျမင္တဲ့အခါ ဝိပႆနာဉာဏ္ေတြ တဆင့္ထက္ တဆင့္ တက္သြားၿပီး ေသာတာပတၱိမဂ္ဉာဏ္ဖိုလ္ဉာဏ္ ရေတာ့ ဒိ႒ိနဲ႔ ဝိစိကိစၧာ ကိေလသာ ၿငိမ္းတယ္။
သကဒါဂါမိမဂ္ဉာဏ္ဖိုလ္ဉာဏ္ ရေတာ့ ၾကမ္းတမ္းတဲ့ ေလာဘ ေဒါသ ကိေလသာေတြ ၿငိမ္းတယ္။
အနာဂါမိမဂ္ဉာဏ္ဖိုလ္ဉာဏ္ ရေတာ့ ကာမဘံုမွာ တြယ္တာ တပ္မက္တဲ့ ေလာဘနဲ႔ ေဒါသ အားလံုး ၿငိမ္းတယ္။
အရဟတၱမဂ္ဉာဏ္ဖိုလ္ဉာဏ္ ရေတာ့ က်န္တဲ့ ကိေလသာအားလံုး အႂကြင္းမဲ့ ၿငိမ္းတယ္။
အဲဒီ ၿငိမ္းတဲ့ ကိေလသာထဲမွာ အခုနက ေျပာခဲ့တဲ့ မသိမႈ အဝိဇၨာေရာ၊ တပ္မက္မႈ တဏွာေရာ ေရွ႕ဆံုးက ပါတယ္။ မပါေပဘူးလား။
(ပါ,ပါတယ္ ဘုရား။)

မၿငိမ္းႏိုင္ဘူးလား။
(ၿငိမ္းႏိုင္ပါတယ္ ဘုရား။)

ၿငိမ္းႏိုင္တာကို ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသား ဆရာ ဆရာမေတြမွာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းကို တပ္မက္တဲ့ တဏွာမရွိလို႔ တဏွာၿငိမ္းတာ သာဓက ျပခဲ့တယ္။ ဘုန္းႀကီးမွာ သားသမီးကို တပ္မက္တဲ့ တဏွာၿငိမ္းတာကို သာဓက ျပခဲ့တယ္။ တဏွာဆိုတာ ၿငိမ္းႏိုင္တယ္။ ၿငိမ္းေအာင္ လုပ္လို႔ရွိရင္ ၿငိမ္းႏိုင္တယ္။ ဒါကို ေျပာခ်င္တာပါ။
ဒီမွာလည္းပဲ အရဟတၱမဂ္ဉာဏ္နဲ႔ အရိယသစၥာကို အမွန္အတိုင္း သိျမင္တဲ့အခါက်ေတာ့ ဘာကိေလသာ ဘာအဝိဇၨာ ဘာတဏွာမွ မရွိေတာ့ဘူး။ ကိေလသာအားလံုး အျမစ္မက်န္ (အႏုသယပါ) ၿငိမ္းကုန္ၾကတယ္။ ဒိ႒ိလည္း မရွိေတာ့ဘူး။ ကိေလသာေတြ အကုန္လံုး ၿငိမ္းသြားၾကၿပီ။

ဒီေတာ့ ဆင္းရဲရဲ႕ အေၾကာင္းျဖစ္တဲ့ တြယ္တာ တပ္မက္မႈ တဏွာၿငိမ္းတဲ့ အခါက်ေတာ့ ဒီ ရဟႏၲာပုဂၢိဳလ္မွာ ဘာဆင္းရဲ ရွိဦးမလဲ။
(ဘာဆင္းရဲမွ မရွိပါ ဘုရား။)

မရွိေတာ့ဘူး။ သို႔ေသာ္ အဲဒီ ရဟႏၲာပုဂၢိဳလ္မွာ ႐ုပ္ခႏၶာ နာမ္ခႏၶာေတာ့ က်န္မေနဘူးလား။
(က်န္ေနပါတယ္ ဘုရား။)

က်န္ေနေတာ့ ႐ုပ္နာမ္တို႔ရဲ႕ ျဖစ္ပ်က္မႈ သခၤါရဒုကၡဆိုတာေတာ့ မရွိဘူးလား။
(ရွိပါတယ္ ဘုရား။)

ဒါေၾကာင့္ အဲဒီ ရဟႏၲာရတဲ့ အာ႐ုံျပဳတဲ့ ဆင္းရဲၿငိမ္းမႈသေဘာ = နိဗၺာန္ကို ႐ုပ္နာမ္ခႏၶာ အႂကြင္းအက်န္ရွိတဲ့ နိဗၺာန္ = သဥပါဒိေသသနိဗၺာန္ လို႔ ေခၚတယ္။ အဲဒါဟာ ဒီဘဝတင္ပဲ ရႏိုင္တဲ့ နိဗၺာန္ပဲ။
ဒီေတာ့ လုပ္ရင္ မရဘူးလား။
(ရပါတယ္ ဘုရား။)

ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ သခၤါရဒုကၡဆိုတဲ့ ႐ုပ္နာမ္ခႏၶာရဲ႕ ျဖစ္မႈပ်က္မႈ က်န္ေနေသးတယ္။
အဲဒီ ရဟႏၲာ ပရိနိဗၺာန္ စံၿပီးတဲ့အခါက်ေတာ့ ရွင္ခ်င္တယ္ဆိုတဲ့ တဏွာ မရွိေတာ့တဲ့အတြက္ ေနာက္ဘဝမွာ အသက္ရွင္မႈဆိုတဲ့ ႐ုပ္သစ္နာမ္သစ္ ျပန္ျဖစ္ဦးမလား။
(မျဖစ္ေတာ့ပါ ဘုရား။)

မျဖစ္ေတာ့ ႐ုပ္ခႏၶာ နာမ္ခႏၶာမွာ ရွိတဲ့ သခၤါရဒုကၡဆိုတဲ့ ဆင္းရဲေကာ ရွိေသးသလား။
(မရွိပါ ဘုရား။)

မရွိေတာ့ ဒီဆင္းရဲ အားလံုး ၿငိမ္းမသြားဘူးလား။
(ၿငိမ္းသြားပါတယ္ ဘုရား။)

အဲဒါကို အႏုပါဒိေသသနိဗၺာန္ လို႔ ေခၚတယ္။ ႐ုပ္နာမ္ခႏၶာ အႂကြင္းအက်န္ မရွိေတာ့ဘဲ လံုးဝ ၿငိမ္းသြားတဲ့ နိဗၺာန္ပဲ။
ဒီေတာ့ “ဒီေနရာမွာ ဘာမွ မရွိတာကိုမ်ား နိဗၺာန္ေခၚရသလား”လို႔ ဆိုေတာ့ မဟုတ္ဘူး၊ ရွိတယ္။
ဘာရွိတာလည္းဆိုေတာ့ ဆင္းရဲၿငိမ္းတဲ့ သဘာဝႀကီး ရွိေနတယ္။ မဟုတ္ဘူးလား။
(ဟုတ္ပါတယ္ ဘုရား။)

ဆင္းရဲၿငိမ္းတဲ့ သဘာဝ ရွိမေနဘူးလား။
(ရွိေနပါတယ္ ဘုရား။)

ဒါျဖင့္ ရွိတာလား၊ မရွိတာလား။
(ရွိတာပါ ဘုရား။)

ဘာရွိတာလဲ။
(ဆင္းရဲၿငိမ္းတဲ့ သဘာဝ ရွိတာပါ ဘုရား။)
ဆိုၾကပါစို႔။ ဒီမွာ မီးေတာက္ေနတယ္။ မီးပံုႀကီး မီးေတာက္ေနတဲ့အခါက်ေတာ့ “ဟဲ့ ... မီးေတြ ေတာက္ေနတယ္။ ၿငိမ္းလိုက္စမ္း”လို႔ ခိုင္းေတာ့၊ ၿငိမ္းပစ္လိုက္တယ္။ ဘာရွိေသးသလဲ။
(ဘာမွ မရွိပါ ဘုရား။)

ရွိတယ္။
(ရယ္ၾကသည္။)

မီးၿငိမ္းတဲ့ သဘာဝ မရွိဘူးလား။
(ရွိပါတယ္ ဘုရား။)

မီးရွိတုန္းက မပူဘူးလား။
(ပူပါတယ္ ဘုရား။)

အခု မီးၿငိမ္းသြားတဲ့အခါက်ေတာ့ ပူေသးလား။
(မပူေတာ့ပါ ဘုရား။)

အဲဒီေတာ့ အပူၿငိမ္းတဲ့ သဘာဝ မရွိဘူးလား။
(ရွိပါတယ္ ဘုရား။)

အဲဒီအတိုင္းပဲ ႐ုပ္ဒုကၡ နာမ္ဒုကၡ သခၤါရဒုကၡပါ မရွိတဲ့အခါက်ေတာ့ အဲဒီ သခၤါရဒုကၡ သခၤါရဆင္းရဲပါ ၿငိမ္းေနတဲ့ သဘာဝႀကီး ရွိေနတယ္။ အဲဒါကို နိဗၺာန္ေခၚတယ္။
ရဟႏၲာ ပရိနိဗၺာန္ စံတဲ့အခါ ႐ုပ္နာမ္ခႏၶာ အားလံုး အျဖစ္ရပ္သြားတာနဲ႔ ေနာက္ထပ္ ႐ုပ္နာမ္အသစ္ မျဖစ္ေပၚေတာ့ဘဲ အဲဒီ ဆင္းရဲၿငိမ္းတဲ့ မူလ သဘာဝႀကီးကို ဆိုက္ေရာက္သြားတာပဲ။ အဲဒါ အႏုပါဒိေသသနိဗၺာန္ပဲ။ အဲဒါဟာ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာပါပဲ။ ေလာကီစည္းစိမ္ခ်မ္းသာလို ခံစားရတဲ့ ခ်မ္းသာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ဆင္းရဲၿငိမ္းေနလို႔ ဆင္းရဲမရွိလို႔ ခ်မ္းသာလို႔ ေခၚရတဲ့ သႏၲိသုခ = ၿငိမ္းေအးခ်မ္းသာပဲ။ ခံစားရတဲ့ ခ်မ္းသာ မဟုတ္ဘူး။
ခ်မ္းသာ ခံစားရရင္ မၾကာခင္ ဆင္းရဲက ေပၚလာဦးမွာပဲ။ ၿပီးေတာ့ ခံစားရတဲ့ ခ်မ္းသာ = ေဝဒယိတသုခဟာ ျဖစ္မႈပ်က္မႈ ရွိေနေတာ့ ခ်မ္းသာစစ္ မဟုတ္ဘူး။ သခၤါရဒုကၡပဲ။
ဒါေၾကာင့္ ဆင္းရဲ လံုးဝ ၿငိမ္းေနတဲ့ သႏၲိသုခ = ၿငိမ္းေအးျခင္း ခ်မ္းသာမွသာ ခ်မ္းသာစစ္ ခ်မ္းသာမွန္ပဲ။
ဒီေတာ့ “ဒီလိုဆိုရင္ ဘုရား၊ ဘာမွ မရွိတာႀကီး လို႔ တပည့္ေတာ္တို႔ ျမင္ေနပါတယ္။ မလိုခ်င္ပါဘူး”လို႔မ်ား စိတ္ထဲမွာ ျဖစ္မိရင္ ဒီလို စဥ္းစားၾကည့္ပါ။

လူတစ္ေယာက္ ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္ေနတယ္။ ေအာ္ဟစ္ ညည္းညဴေနရတယ္။ ေဝဒနာက သိပ္ ျပင္းထန္ေနတယ္။ ဆရာဝန္ေတြလည္း ကုပါရဲ႕။ ဓာတ္လည္း ကင္ပါရဲ႕။ ဒါေပမယ့္ ေရာဂါေဝဒနာက ျပင္းထန္ေတာ့ မသက္သာဘူး။ တေအာ္ေအာ္ တအင္အင္နဲ႔ ေနရတယ္။ ေန႔လည္း ေအာ္၊ ညလည္း ေအာ္နဲ႔။ အဲဒါ ဆင္းရဲလား၊ ခ်မ္းသာလား။
(ဆင္းရဲပါ ဘုရား။)

ဒီဆင္းရဲ ႀကိဳက္သလား၊ မႀကိဳက္ဘူးလား။
(မႀကိဳက္ပါ ဘုရား။)

မႀကိဳက္တာ ေသခ်ာလား။
(ေသခ်ာပါတယ္ ဘုရား။)

ဒါျဖင့္ အဲဒီ ဆင္းရဲၿငိမ္းေအာင္ ဘယ္လို လုပ္မလဲ။ အခက္သားပဲ ေနာ္။ ဘုန္းႀကီး Newsweek မဂၢဇင္းထဲမွာ ေတြ႕တယ္။ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားမွာေတာ့ ကင္ဆာေရာဂါ ေပ်ာက္တဲ့ ႏႈန္းဟာ အားရစရာ ေကာင္းေလာက္ေအာင္ တိုးတက္လာပါၿပီတဲ့။ အဲဒါ သုေတသနေတြရဲ႕ ေဆးေကာင္းဝါးေကာင္းေတြေၾကာင့္ တိုးတက္လာပါၿပီတဲ့။ ဒါေၾကာင့္ အခု ကင္ဆာေရာဂါဟာ ေစာေစာသိရင္ ေပ်ာက္ႏိုင္ၿပီတဲ့။
ဒါေပမယ့္ အခု ဒီလူမမာကေတာ့ ေဝဒနာ အင္မတန္ ျပင္းထန္ေနလို႔မို႔ အလြန္႔ကို နာေန ကိုက္ေနတယ္။ ကိုင္း ညလည္း မအိပ္ရ၊ ေန႔လည္း မအိပ္ရနဲ႔ အအိပ္ကလည္း ပ်က္။ နာတာ က်င္တာကလည္း ျပင္းထန္နဲ႔။ ဆင္းရဲလိုက္တာ လြန္ေရာ။ ငါ့ႏွယ္ ေသတာ ေကာင္းပါရဲ႕လို႔ ခဏခဏ ေသပစ္လိုက္ခ်င္စိတ္ ေပၚေနတယ္။
အဲဒီလို မစဥ္းစားမိေပဘူးလား။
(စဥ္းစားမိပါတယ္ ဘုရား။)

စဥ္းစားမိတယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ္ ေသပါဆိုရင္ သူ ေသဝံ့ပါ့မလား။
(မေသဝံ့ပါ ဘုရား။)

မေသဝံ့လို႔ ေဆးေတြ ကုေနတာေပါ့။ မဟုတ္ဘူးလား။
(ဟုတ္ပါတယ္ ဘုရား။)
ဒီေတာ့ ဆရာဝန္က ကဲေလ ဒီေလာက္ေတာင္မွ ခံစားေနရတာ ဒီေန႔ညေတာ့ ခ်မ္းသာရေစမယ္ေပါ့ ဆိုၿပီးေတာ့ ကုေပးလိုက္တယ္။ ဘယ္လို ကုေပးသလဲဆိုရင္ အားေကာင္းတဲ့ အိပ္ေဆး ထိုးေပးလိုက္တယ္။ အိပ္ေဆးထိုးၿပီးလို႔ နာရီဝက္ေလာက္ ၾကာေတာ့ အိပ္ေပ်ာ္သြားေရာ။
ည ၁၀ နာရီေလာက္ကေန ႏွစ္ႏွစ္ၿခိဳက္ၿခိဳက္ႀကီး အိပ္လိုက္တာ နံနက္ ၈ နာရီေလာက္က်မွ ႏိုးတယ္။ အဲဒီ အိပ္ေပ်ာ္ေနတုန္းမွာ သူ ဆင္းရဲကို သိသလား။
(မသိပါ ဘုရား။)

မသိဘူး ေနာ္။ အဲဒီ အိပ္ေပ်ာ္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ သူ ခံစားေနရတဲ့ ဆင္းရဲ ၿငိမ္းမေနေပဘူးလား။
(ၿငိမ္းေနပါတယ္ ဘုရား။)

ၿငိမ္းေနတယ္ ေနာ္။ ဒါေပမယ့္ ဘာေတာ့ ခံစားေနရသလဲ။
(ဘာမွ မခံစားရပါ ဘုရား။)

ဘာမွ မခံစားရဘူးလား။
(မခံစားရပါ ဘုရား။)

ေကာင္းတာဆိုလို႔ ဘာမွေတာ့ မခံစားရဘူး။ သို႔ေသာ္ ဆင္းရဲကေတာ့ ၿငိမ္းေနတယ္။ ဆင္းရဲၿငိမ္းတဲ့ သဘာဝထဲေတာ့ ဆိုက္ေရာက္မေနဘူးလား။
(ဆိုက္ေရာက္ေနပါတယ္ ဘုရား။)

နံနက္ ၈ နာရီမွာ ႏိုးလည္း လာေရာ၊ ႏိုးလာတာနဲ႔ တၿပိဳင္နက္တည္း အနာက နာလာတာပဲ။ အေမရယ္ အဘရယ္နဲ႔ ေအာ္ေနရတယ္။ ျပန္ ဆင္းရဲျပန္တာပဲ။
ကိုင္း စဥ္းစားၾကည့္။ အဲဒီ ဆင္းရဲေနတဲ့ လူမမာ ေတာက္ေလွ်ာက္ႀကီး သိလ်က္ ဆင္းရဲေနတာကို သူ ႀကိဳက္မလား။ ဒါမွ မဟုတ္ ခံစားမႈ မရွိဘဲ ဆင္းရဲၿငိမ္းေနတာကို သူႀကိဳက္မလား။
(ခံစားမႈ မရွိဘဲ ဆင္းရဲၿငိမ္းေနတာကို သူႀကိဳက္ပါတယ္ ဘုရား။)
အဲဒီလိုဆိုရင္ ခံစားမႈ မရွိဘဲ ဆင္းရဲၿငိမ္းတဲ့ သေဘာဟာ မလိုလားအပ္ဘူးလား။
(လိုလားအပ္ပါတယ္ ဘုရား။)

အဲဒါ ဘုန္းႀကီး ဥပမာ ေျပာတာ။
ခုနက အႏုပါဒိေသသနိဗၺာန္ဆိုတာ အဲဒါမ်ိဳးပဲ။ ခံစားမႈ မရွိဘဲ ဆင္းရဲခပ္သိမ္း အၿပီးသတ္ ၿငိမ္းေနတဲ့ သေဘာပဲ။ ဆင္းရဲၿငိမ္းေတာ့ ခ်မ္းသာရေနတာေပါ့။ ခံေတာ့ မခံစားရဘူး။ ေဝဒယိတသုခ = ခံစားရတဲ့ ခ်မ္းသာ မရွိဘူး။ သႏၲိသုခ = ၿငိမ္းခ်မ္းသာပဲ ရွိတယ္။
ဒီေတာ့ ေနာက္တစ္ခုက နိဗၺာန္ဆိုတာ ဘယ္မွာ ရွိပါသလဲ။
ေကာင္းကင္မွာ ရွိပါသလားတဲ့။
ကိုင္း ... ဘယ္မွာ ရွိတယ္လို႔ ေျပာရမလဲ။
ဆင္းရဲတာ ဘာရွိလို႔ ဆင္းရဲေနသလဲ။
(႐ုပ္နဲ႔နာမ္ ရွိလို႔ ဆင္းရဲေနပါတယ္ ဘုရား။)
႐ုပ္နဲ႔နာမ္ ခႏၶာကိုယ္နဲ႔စိတ္ ရွိလို႔ ဆင္းရဲေနတာ မဟုတ္လား။
(ဟုတ္ပါတယ္ ဘုရား။)

အဲဒီေတာ့ ႐ုပ္နဲ႔နာမ္ ခႏၶာကိုယ္နဲ႔စိတ္ ႏွစ္ခုရွိတဲ့အနက္က နာမ္ထဲက ဆင္းရဲကို ျဖစ္ေစတဲ့ အဝိဇၨာ တဏွာ အစရွိတဲ့ ကိေလသာေတြ ၿငိမ္းသြားရင္ပဲ မခ်မ္းသာဘူးလား။
(ခ်မ္းသာပါတယ္ ဘုရား။)

တဝက္မက ခ်မ္းသာသြားၿပီ။ အမ်ားႀကီး ခ်မ္းသာသြားၿပီ။ ဆယ္ပံုပံုရင္ ကိုးပံု ခ်မ္းသာသြားၿပီ။ တစ္ပံုပဲ က်န္ေတာ့တယ္။
ဒီေတာ့ အဲဒီ ကိေလသာၿငိမ္းလို႔မို႔ ဆင္းရဲၿငိမ္းတာဟာ ေကာင္းကင္မွာ ရွိတာလား။ ေျမႀကီးထဲမွာ ရွိတာလား။ ျဗဟၼာ့ဘံုမွာလား၊ နတ္ဘံုမွာလား။ ကိုင္း ဘယ္မွာ ရွိလဲ။
(ဘယ္မွာမွ မရွိပါ ဘုရား။)

အဲဒီ ကိေလသာၿငိမ္းတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ရဲ႕ သႏၲာန္မွာ မရွိေပဘူးလား။
(ရွိပါတယ္ ဘုရား။)

ဒါျဖင့္ နိဗၺာန္ ဘယ္မွာလဲ။
(ခႏၶာကိုယ္မွာပါ ဘုရား။)

ဟုတ္ကဲ့လား။
(ဟုတ္ပါတယ္ ဘုရား။)

ျမတ္စြာဘုရား လက္ထက္ေတာ္အခါက တစ္ခ်ိန္မွာ ေရာဟိတႆနတ္သားက ျမတ္စြာဘုရားကို ဒီလို ေလွ်ာက္ဖူးတယ္။
ျမတ္စြာဘုရား၊ တပည့္ေတာ္ဟာ ေရွးဘဝတစ္ခုမွာ အလြန္တန္ခိုးႀကီးတဲ့ ရေသ့ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ ေလးသမား ပစ္လႊတ္လိုက္တဲ့ ျမားတစ္စင္း ထန္းပင္ရိပ္တစ္ခုကို ေက်ာ္လြန္တဲ့အခ်ိန္ႏွင့္ တပည့္ေတာ္ စၾကာဝဠာတစ္ခု ျဖတ္ေက်ာ္တဲ့အခ်ိန္ ညီမွ်သည္အထိ လ်င္ျမန္လွတဲ့ အဟုန္ ရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေလာက္ တပည့္ေတာ္ အသြား လ်င္ျမန္ခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီေလာက္ အသြားလ်င္ျမန္လွတဲ့ တပည့္ေတာ္ဟာ စၾကာဝဠာအနႏၲရွိတဲ့ ေလာကႀကီးရဲ႕ အဆံုးကို ေရာက္ခ်င္တဲ့အတြက္ ဆြမ္းခံခ်ိန္၊ စားခ်ိန္၊ ေသာက္ခ်ိန္၊ အနည္းငယ္မွ်ျဖစ္တဲ့ အနားယူခ်ိန္၊ တပိုတပါး သြားခ်ိန္မွတပါး အခ်ိန္ျပည့္ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ရာလံုးလံုး အဲဒီေလာက္ လ်င္ျမန္တဲ့ အဟုန္နဲ႔ ေလာကႀကီးရဲ႕ အဆံုးကို သြားခဲ့ဖူးပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ေလာကႀကီးရဲ႕ အဆံုးကို မေရာက္မီ လမ္းမွာပဲ ေသဆံုးခဲ့ရပါတယ္။
အဲဒီလို ေလွ်ာက္ထားပါတယ္။
ဒီေတာ့ ျမတ္စြာဘုရားက မအိုမနာ မေသရာျဖစ္တဲ့ ေလာကရဲ႕ အဆံုးကို သြားျခင္းျဖင့္ မေရာက္ႏိုင္ေၾကာင္း မိန္႔ေတာ္မူၿပီးေတာ့ ဒီလို မိန္႔ေတာ္မူပါတယ္။
“ဣမသႎၼေယဝ ဗ်ာမမေတၱ ကေဠဝေရ သသညိမွိ သမနေက ေလာကၪၥ ပညေပမိ ေလာကသမုဒယၪၥ ေလာကနိေရာဓၪၥ ေလာကနိေရာဓဂါမိနိၪၥ ပဋိပဒံ”
ခု ႐ြတ္ျပခဲ့တဲ့ ေရာဟိတႆသုတ္မွာ ျမတ္စြာဘုရား မိန္႔ၾကားေတာ္မူတာက စိတ္ရွိတဲ့ တစ္လံမွ်ေလာက္ေသာ ခႏၶာကိုယ္မွာပဲ ေလာကကို ငါဘုရား ေဟာေတာ္မူတယ္တဲ့။
(ဒုကၡသစၥာကို ဆိုလိုပါတယ္။)
ေလာကျဖစ္ျခင္းရဲ႕ အေၾကာင္းလည္း ဒီခႏၶာကိုယ္မွာပဲတဲ့။
(သမုဒယသစၥာ = တဏွာကို ဆိုလိုပါတယ္။)
႐ုပ္နာမ္ဆိုတဲ့ ေလာကခ်ဳပ္ၿငိမ္းတာလည္း ဒီခႏၶာကိုယ္မွာပဲတဲ့။
(ဒါ ဆင္းရဲခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္း = နိေရာဓသစၥာကို မိန္႔ေတာ္မူတာပါ။)
အဲဒီ ေလာက ခ်ဳပ္ၿငိမ္းေအာင္ က်င့္တဲ့ အက်င့္လမ္းမွန္လည္း ဒီခႏၶာကိုယ္မွာပဲ တဲ့။

(မဂၢင္ရွစ္ပါး မဂၢသစၥာတရားကို ဆိုလိုပါတယ္။)
ဒီေတာ့ ဆင္းရဲၿငိမ္းျခင္းဆိုတဲ့ နိဗၺာန္ ဘယ္မွာ ရွိသလဲ။
(ခႏၶာကိုယ္မွာ ရွိပါတယ္ ဘုရား။)
အဲဒီေတာ့ နိဗၺာန္ ဘယ္မွာလဲ။
(ခႏၶာကိုယ္မွာပါ ဘုရား။)
ေကာင္းကင္မွာလား။
(မဟုတ္ပါ ဘုရား။)
ေျမႀကီးထဲမွာလား။
(မဟုတ္ပါ ဘုရား။)
ေသခ်ာရဲ႕လား။
(ေသခ်ာပါတယ္ ဘုရား။)
နားလည္ၿပီေနာ္။
သို႔ေသာ္လည္း ေျပာစရာက နည္းနည္း က်န္ေနပါေသးတယ္။
အခု ေျပာခဲ့တဲ့ ေရာဟိတႆသုတ္မွာ ေလာကဆိုတာ ႐ုပ္နဲ႔နာမ္ပါပဲ။ အဲဒီ ႐ုပ္နဲ႔နာမ္ဟာ ဒုကၡသစၥာတရားပါပဲ။ ဒီေတာ့ ေလာကဆိုတာ ဒုကၡကိုပဲ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရား မိန္႔ၾကားေတာ္မူတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ ဒီေဒသနာေတာ္အရ ဒုကၡ၊ သမုဒယ၊ နိေရာဓ၊ မဂၢ ဆိုတဲ့ သစၥာေလးပါးဟာ ခႏၶာကိုယ္မွာ ရွိတယ္လို႔ နားလည္ရပါတယ္။

ဒုကၡသစၥာကေတာ့ သတၱဝါတိုင္းရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္မွာ ရွိပါတယ္။
သမုဒယသစၥာကေတာ့ ဘုရား ရဟႏၲာတို႔ရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္မွာ မရွိပါဘူး။ တျခား သတၱဝါမ်ားရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္မွာသာ ရွိပါတယ္။
မဂၢသစၥာကေတာ့ ဝိပႆနာ႐ႈဆဲ ပုဂၢိဳလ္မ်ားရဲ႕ ခႏၶာမွာ ပုဗၺဘာဂမဂ္ ရွိၿပီး အရိယာပုဂၢိဳလ္တို႔ရဲ႕ မဂ္ဖိုလ္အခိုက္မွာ အရိယမဂ္ ရွိပါတယ္။
ျမတ္စြာဘုရားကေတာ့ ယထာလာဘ = ရသင့္သလို ယူဖို႔ရာ ေပါင္းၿပီး ေဟာေတာ္မူခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
နိေရာဓသစၥာ = ဆင္းရဲၿငိမ္းျခင္း အမွန္တရား = နိဗၺာန္။ ဒီသစၥာလည္း တစ္လံမွ်ေလာက္ေသာ ခႏၶာကိုယ္မွာ ရွိတယ္လို႔ ေဟာေတာ္မူေတာ့ နိဗၺာန္ရဲ႕ တည္ရာဟာ ခႏၶာကိုယ္ပဲလို႔ ဆိုရာ ေရာက္ေနပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ နိဗၺာန္ဟာ တည္ရာ မရွိတဲ့တရား မဟုတ္၊ တည္ရာရွိတဲ့ တရားလို႔ ယူဆစရာ ျဖစ္ပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ ဒီေဒသနာေတာ္ဟာ မုခ်ေဒသနာေတာ္ မဟုတ္ပါဘူး။
တင္စားၿပီး ေဟာေတာ္မူတဲ့ ဥပစာေဒသနာေတာ္သာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေလာင္ေနတဲ့ မီး ၿငိမ္းသြားတဲ့အခါ “မီးဘယ္မွာ ၿငိမ္းသလဲ”လို႔ ေမးရင္ “ဟုိမ်ာ ၿငိမ္းတယ္”လို႔ မီးေလာင္ၿပီးရာ ေနရာကို လက္ညိႇဳးထိုးျပ ရေသာ္လည္း တကယ္ေတာ့ မီးၿငိမ္းသြားမႈကို ျမင္ရ ေတြ႕ရတာ မဟုတ္ပါဘူး။

မီးၿငိမ္းသြားမႈ၊ မီးမရွိဘဲ ျဖစ္ေနမႈကို မျမင္ရ မေတြ႕ရလို႔ ဘယ္ေနရာမွာ ၿငိမ္းတယ္လို႔ လက္ညိႇဳးထိုး ေျပာလို႔ မရပါဘူး။
မီးၿငိမ္းတယ္ဆိုတာ မၾကာမီကေလးက ရွိေနတဲ့ မီး၊ အခု မရွိဘဲ ျဖစ္သြားတာကိုပဲ ၿငိမ္းတယ္လို႔ ေျပာၾကရတာျဖစ္ေတာ့ မီးၿငိမ္းတာကို ေျပာခ်င္ရင္ မၾကာမီက မီးရွိခဲ့တဲ့ ေနရာကိုပဲ မီးၿငိမ္းတဲ့ ေနရာလို႔ တင္စား ေျပာၾကရပါတယ္။
အဲဒီအတိုင္းပဲ ႐ုပ္နာမ္ခႏၶာ ရွိေနသမွ်ေတာ့ ဆင္းရဲ မၿငိမ္းႏိုင္ဘူး။
႐ုပ္နာမ္ခႏၶာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းၿပီး ေနာက္ထပ္ မျဖစ္ေပၚေတာ့မွဘဲ ဆင္းရဲ လံုးဝ ၿငိမ္းသြားတယ္။

ဆင္းရဲၿငိမ္းမႈဟာ ဆင္းရဲအမွန္ျဖစ္တဲ့ ႐ုပ္နာမ္ခႏၶာနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ဆင္းရဲၿငိမ္းျခင္းဆိုတဲ့ နိဗၺာန္ကို ဆင္းရဲမၿငိမ္းမီက ရွိေနတဲ့ ႐ုပ္နာမ္ခႏၶာမွာ ရွိတယ္လို႔ တင္စားၿပီး ျမတ္စြာဘုရား ေဟာေတာ္မူတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ၿပီးေတာ့ နိဗၺာန္ႏွင့္ ပတ္သက္လို႔ “ေ႐ႊျပည္နိဗၺာန္ ဝင္စံေတာ္မူသည္”လို႔ သံုးႏႈန္းတဲ့ အရာမွာလည္း တင္စားမႈပါပဲ။
နိဗၺာန္ဟာ တည္ေနရာ တိုင္းႀကီး ျပည္ႀကီး မဟုတ္ပါဘူး။ ေ႐ႊျပည္ေတာ္ႀကီးဟာ ေရာက္ခ်င္ ေနခ်င္စရာ သာယာစည္ကားသလို နိဗၺာန = အၿငိမ္းဓာတ္ႀကီးဟာလည္း ဆင္းရဲ လံုးဝ မရွိလို႔ ရခ်င္ ေရာက္ခ်င္စရာ မ်က္ေမွာက္ျပဳခ်င္စရာ ေကာင္းလွေၾကာင္း အတူျပဳၿပီး တင္စား သံုးႏႈန္းတာပါပဲ။ သဒိသူပစာ လို႔ ေခၚပါတယ္။
သို႔ေသာ္ ဒီေနရာမွာ တစ္ခုေတာ့ သတိျပဳရလိမ့္မယ္။
မဟာယာနဗုဒၶဘာသာရဲ႕ ဂိုဏ္းခြဲတစ္ခုျဖစ္တဲ့ သုခဝတီဗ်ဴဟာဂိုဏ္းကေတာ့ အေနာက္ဘက္ ေကာင္းကင္မွာ အလြန္သာယာလွတဲ့ နိဗၺာန္ေ႐ႊျပည္ႀကီး ရွိတယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။
သုခဝတီနိဗၺာန္လို႔ ေခၚပါတယ္။
အဲဒီ နိဗၺာန္မွာ ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူၿပီးတဲ့ ေရွးေရွး ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားမ်ား ခ်မ္းသာစြာ စံေတာ္မူလ်က္ရွိေၾကာင္း ယူဆပါတယ္။
အဲဒါ ဘုန္းႀကီးတို႔ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာနဲ႔ မသက္ဆိုင္ပါဘူး။
ေနာက္တစ္ခုက လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၅-ႏွစ္ေလာက္က အၿငိမ္းစား တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ တရားသူႀကီးတစ္ေယာက္က ဘုန္းႀကီးကို ေမးဖူးတာ ရွိပါတယ္။

သူက ေရွးဆရာေတာ္ႀကီးမ်ား ျပဳစုေတာ္မူၾကတဲ့ က်မ္းဂန္ေတြမွာ သခၤတဓာတ္မွ အသခၤတဓာတ္သို႔ ေရာက္သြားတယ္ဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္ကို ဖတ္ရ မွတ္ရပါတယ္။
နိဗၺာန္ဟာ အသခၤတဓာတ္ဆိုေတာ့ ပထဝီစတဲ့ ဓာတ္ႀကီးမ်ားလို ႐ုပ္ဓာတ္ပါလား။ ဒါမွမဟုတ္ ဝိညာဏဓာတ္လို နာမ္ဓာတ္ပါလားလို႔ ေမးပါတယ္။
ေမးလည္း ေမးစရာပါပဲ။
နိဗၺာန္ဟာ ႐ုပ္ဓာတ္လည္း မဟုတ္။ စိတ္ ေစတသိက္လို နာမ္ဓာတ္လည္း မဟုတ္ပါဘူး။
(ဤေနရာ၌ ‘နာမ္ဓာတ္လည္း မဟုတ္ဘူး’ဆိုသည္မွာ ‘စိတ္, ေစတသိက္တို႔ကဲ့သို႔ အာ႐ုံသို႔ ၫြတ္တတ္ေသာ နာမ္မဟုတ္’ဟု ဆိုလိုပါသည္။ ‘မိမိသို႔ အာရမၼဏိကတရားတို႔ကို ၫြတ္ေစတတ္ေသာေၾကာင့္ နာမ္မည္၏’ဟူေသာ ဝစနတၳအရမူ နိဗၺာန္ကို နာမ္တရား၌ သြင္းယူရပါသည္။)
ဓာတု = ဓာတ္ ဆိုတာ သဘာဝတရားကို ဆိုလိုပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ အသခၤတဓာတ္ဆိုတာ အသခၤတ သဘာဝ = အေၾကာင္းေၾကာင့္ ျဖစ္တာ မဟုတ္ဘဲ မူလကတည္းက ရွိေနတဲ့ အရွိသဘာဝတရားလို႔ ဆိုလိုတာပါပဲ။
ကဲ ... ဒါေလာက္ဆိုရင္ နိဗၺာန္ေမးခြန္းရဲ႕ အေျဖ ေတာ္သင့္ေလာက္ပါၿပီ။

“ခ်မ္းေျမ့ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး၏ “တကၠသိုလ္ဓမၼသဘင္” မွ